به گزارش پایگاه خبری آوای سیمرغ،صنعت برنج ایران که ستون فقرات امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود، این روزها با چالشی بزرگ روبه‌روست: کمبود شالیکوبی‌های مدرن و فرسودگی خطوط فرآوری موجود. در استان‌های مازندران و گیلان، جایی که بیش از ۷۰٪ برنج کشور تولید می‌شود، صدها کارخانه شالیکوبی همچنان با دستگاه‌های قدیمی فعالیت می‌کنند؛ تجهیزاتی که نه‌تنها با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارند بلکه باعث کاهش بهره‌وری، هدررفت منابع و افت کیفیت محصول می‌شوند.
بر اساس آمارهای غیررسمی، میزان شکستگی دانه برنج در برخی شالیکوبی‌های سنتی به بیش از ۲۵٪ می‌رسد؛ رقمی که از استاندارد جهانی (کمتر از ۱۰٪) بسیار بالاتر است. این موضوع موجب می‌شود بخشی از محصول به صورت نیم‌دانه یا خرده‌برنج به بازار عرضه شود و کشاورزان از دریافت قیمت واقعی محصول خود محروم بمانند.
یک کارشناس صنایع غذایی در گفت‌وگو با خبرنگار ما تأکید کرد:
> «فرآیند تبدیل شالی به برنج سفید باید کاملاً کنترل‌شده باشد. در کارخانه‌های پیشرفته دنیا از سیستم‌های اتوماتیک کنترل رطوبت و درجه‌بندی لیزری استفاده می‌شود که خروجی یکنواخت و باکیفیت تضمین شود. اما در بسیاری از واحدهای شمال کشور، به دلیل نبود چنین فناوری‌هایی، راندمان تبدیل پایین است و خروجی کارخانه‌ها غیرهمگن و نامطلوب است.»
او افزود: «این مشکل نه‌تنها در کیفیت ظاهری دانه تأثیر دارد، بلکه بر ویژگی‌های پخت و طعم برنج هم اثر می‌گذارد. به همین دلیل، بخشی از مصرف‌کنندگان به سمت برنج وارداتی روی آورده‌اند که ثبات کیفیت بیشتری دارد.»
—
📊 ابعاد اقتصادی بحران
کمبود شالیکوبی‌های مدرن تنها مسئله‌ای فنی نیست؛ این موضوع ابعاد اقتصادی گسترده‌ای نیز دارد. با کاهش راندمان تبدیل و افزایش ضایعات، هزینه تولید هر کیلوگرم برنج سفید برای کشاورزان و کارخانه‌داران افزایش می‌یابد. این در حالی است که قیمت فروش در بازار اغلب تحت فشار واسطه‌ها و واردات قرار دارد. نتیجه این چرخه معیوب، کاهش حاشیه سود و حتی زیان‌دهی برخی واحدهای شالیکوبی است.
یک گزارش پژوهشی منتشرشده توسط مرکز تحقیقات برنج مازندران نشان می‌دهد که نوسازی ۵۰٪ از خطوط شالیکوبی می‌تواند تا ۳۰٪ ضایعات را کاهش دهد و سالانه میلیاردها تومان صرفه‌جویی اقتصادی ایجاد کند.
—
🌾 پیامدهای اجتماعی و امنیت غذایی
کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند می‌تواند پیامدهای اجتماعی مهمی داشته باشد. کاهش درآمد کشاورزان ممکن است آن‌ها را از کشت دوم و حتی ادامه کشت در سال‌های آینده منصرف کند. این امر در نهایت وابستگی کشور به واردات برنج خارجی را افزایش می‌دهد و امنیت غذایی ایران را به خطر می‌اندازد.
—
💡 راهکارهای پیشنهادی
کارشناسان و فعالان صنعت چند راهکار کلیدی را پیشنهاد می‌کنند:
تسهیلات ویژه بانکی برای نوسازی و خرید خطوط شالیکوبی اتوماتیک
ایجاد واحدهای نمونه با فناوری روز برای آموزش عملی کشاورزان و کارخانه‌داران
حمایت از بومی‌سازی فناوری و تولید قطعات پیشرفته شالیکوبی در داخل کشور
تدوین استاندارد ملی برای راندمان تبدیل و کیفیت خروجی شالیکوبی‌ها
آن‌ها تأکید می‌کنند که این اقدام‌ها باید فوراً در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی و استانداری‌های شمال کشور قرار گیرد، زیرا هر سال تأخیر به معنی میلیاردها تومان خسارت بیشتر و کاهش بیشتر کیفیت برنج ایرانی است.
